#28 Ondertussen… "Is Máxima weer zwanger?"

Goeie kop hè, van dit artikel? Een stuk smeuïger dan: “Zes prominenten reflecteren op communicatie en journalistiek binnen/over overheid en politiek.” Toch gaat dit stuk over het laatste. En hebben we geen idee of de kop waar is. Maar dat je nu al bij regel drie van dit artikel bent, komt in eerste instantie toch door die kop*.

En dus rijst de vraag: hoe speels kun je – specifiek als (overheids)communicator, politicus en journalist – omgaan met feit en fictie? En waarom is dat anno 2017 onderwerp van debat? Nieuwspoort, Logeion en het Prinsjesfestival belegden afgelopen maandag een debatavond rond fake news in de bubbel van het Binnenhof. Een kort verslag.

Door: Ron van den Berg, docent Overheidscommunicatie

Visie van nu op good old vraagstukken
De avond startte met een bekend fragment van – hoe kan het ook anders – Donald Trump, waarna journalisten Bas Haan en Joost Vullings, communicatiedirecteuren Simone Boitelle (Ministerie van Financiën) en Maryse Ducheine (gemeente Den Haag) en kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) en bestuurslid Communicatie Annelou van Egmond (D66) elkaar en de zaal hun visie voorschotelden.

Wat – naarmate de avond vorderde – steeds duidelijker werd, was dat praten over een actueel thema als fake news uiteindelijk leidt tot discussies rond abstractere good old communicatiethema’s als de relatie tussen journalist en woordvoerder/voorlichter, het belang van kwaliteitsjournalistiek en de zoektocht naar een diepere relatie met burger/kiezer. Interessante materie voor de smart connector dus. De avond in tien quotes:

Perspectieven op fake news.
Van “extreme vorm van framing” (Maryse Ducheine) tot “gezagdragers die onprettige journalistiek ‘duiden’” (Joost Vullings).
/
Belang van media.
Maryse Ducheine: “Media – Van TV West en AD Haagsche Courant tot NOS – zijn belangrijk voor het toetsen van de overheid. Ze houden het bestuur scherp. Besturen is iets anders dan campagne voeren.”
/
De overheidscommunicatieprofessional anno 2017
Maryse Ducheine: “Meng je als communicatieprofessional in debatten over je vak.” En: “Je moet steeds sneller opereren en dat dwingt je om ook inhoudelijk expert te worden.”
/
Meningen > feiten
Joost Vullings: “Als media berichten tussen aanhalingstekens plaatsen, is dat voor fijnproevers.” En Bas Haan: “Meningen zijn in de journalistiek belangrijker geworden dan feiten. Die gewenning aan meningen: dat is erg.”
/
Talking heads > beleid
Simone Boitelle: “Maar let op: journalisten willen zelf ook liever talking heads dan beleid op camera.”
/
Waarom een ministerie zelf content maakt.
Simone Boitelle: “Waarom zetten we als ministerie in op zelf content maken? Media pikken vaak een deel van het verhaal op. Als organisatie wil je soms je hele verhaal kwijt. Tegelijkertijd: het is honderd keer geloofwaardiger als iemand anders jouw nieuws brengt.”
/
Voorlichting als antwoordapparaat?
Bas Haan: “Overheidscommunicatie, het werk van voorlichters, is vaak nog teveel gericht op zenden, een verhaal naar buiten brengen. De eigenlijke taak is: antwoorden!”
/
De voorlichter verklaard
Bas Haan: “Een voorlichter zei eens: ‘Ik ben er in het belang van mijn bewindspersoon.’ Volgens mij moet dat de publieke zaak zijn! Het is schandalig dat er berichten in de krant staan waar alleen een woordvoerder voor is geraadpleegd.”
/
De journalist verklaard
Annelou van Egmond: “In mijn beleving zijn er twee soorten journalisten. De serieuze journalist die opereert vanuit de vraag ‘hoe zit het?’ en de journalist die een complot veronderstelt.”
/
Gedeelde visie
Alle disciplines aan tafel zijn het er over eens: maak de stap naar het echte verhaal. Vertel hoe het echt zit. De vraag is natuurlijk hoe haalbaar dat is in het spel van belangen. Bas Haan: “Misschien is fake news wel het gegeven dat de waarheid vaak ondersneeuwt door belangen.”