Deze is voor degene die wel eens schrikken van hun schermtijd..

Waarschijnlijk zal je het wel herkennen; je controleert je schermtijd, en je schrikt je kapot. ‘Wat heb ik al die uren gedaan?’, vraag je jezelf af. Maar wees gerust, je bent zeker niet de enige die hier weleens tegenaan loopt. Uit een onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat jongeren van 16 tot en met 25 jaar op een doordeweekse dag gemiddeld 6 tot 7 uur achter een scherm zitten. Meer dan de helft van de jongeren geeft aan dit te veel schermtijd te vinden (Trimbos.nl, 2020).  En eerlijk is eerlijk… als je bedenkt dat er 24 uur in een dag zit, is dit echt heel erg veel. Maar hoe komt onze schermtijd zo hoog? Zijn de gevolgen van zoveel schermtijd écht zo slecht? En bovenal hoe krijg je deze schermtijd dan omlaag? 

Door: Anouk ten Brink 

Een tijdje geleden zat ik aan tafel met een groep vrienden. Gewoon gezellig een drankje doen en wat kletsen, je kent het wel. Ik had het zelf nooit door tot dat één van mijn vrienden zei ‘Lekker gezellig ben jij, telkens op je telefoon zitten. Je bent nu met ons!’.
‘Ben ik verslaafd?’ dacht ik.  

Waarom de schermtijd van jongeren zo hoog is
Wij jongeren groeien op in een tijd waarin digitalisering overal aanwezig is en gemakkelijk toegankelijk is. Sterker nog: de samenleving is voor het merendeel digitaal ingesteld (raadrvs.nl, 2023). Het gebruik van sociale media staat bovenaan de ranglijst als het gaat over waar jongeren de meeste tijd aan besteden achter schermen (Mediatijd, 2018). Want… net iets te lang scrollen op TikTok of snapchatten met je vrienden herken ook jij vast wel.  Uit het onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat de meesten jongeren er ook een scherm bij pakken als ze even helemaal niets willen doen. Logisch, er is namelijk zoveel waarmee we ons online kunnen vermaken.
Maar daarnaast speelt onderwijs ook een grote rol in het hebben van een hoge schermtijd. Dit kwam mij heel bekend voor. Op school doe ik alles achter een laptop, ik heb geen eens een andere keus.  Het is dan toch ook niet onze schuld dat we het lastig vinden ons scherm af en toe met rust te laten? We zijn op zoveel momenten verplicht een scherm te gebruiken, dat alleen al daardoor onze schermtijd zo hoog is. 

Gevolgen op de gezondheid
‘Je bent verslaafd!’, ‘hoge schermtijd is slecht!’, ‘doe die telefoon nou is weg!’. Het is vaak genoeg tegen me gezegd, en gek dat ik ervan werd. Wat ik niet besefte was dat ze gelijk hadden.

Richtlijnen en adviezen over de hoeveelheid schermtijd onder jongeren zijn vaak niet officieel en lopen erg uiteen (Riskworld.nl, 2021). Dit maakt het onduidelijk voor jongeren om te weten wanneer schermtijd nou daadwerkelijk slecht is. Niet zo gek dus, dat we niet beseffen dat er zoveel risico’s zijn.  Hier zet ik een aantal van de belangrijke risico’s voor je op een rijtje: 

1. De eerste organen die worden aangetast door overmatig beeldschermgebruik zijn de ogen. Door het constante staren en scherpstellen, worden de oogspieren zwaar belast (opticiens-oc.be, 2023). Als we naar een scherm kijken, zijn onze ogen gefixeerd en knipperen we minder. Dit leidt tot droge ogen, maar ook tot irritatie of “prikkende ogen”. Daarnaast dwingt langdurig op een scherm kijken onze ogen voortdurend te focussen op een doel waarvan de afstand niet varieert. Dit leidt tot een verslechtering van de visuele functies waarbij bijziendheid blijvend kan worden (opticiens-oc.be, 2023).
   Misschien is dat dus één van de redenen dat ik al sinds groep 7 bijziend ben. 
2. Schermtijd kan resulteren in slaapproblemen. Normaal gesproken maakt het lichaam melatonine aan op het moment dat je gaat slapen, waardoor je suf wordt en gemakkelijk in slaap valt. Door te veel blootstelling aan beeldschermen wordt de aanmaak van melatonine verhinderd. De gevolgen van slaapgebrek en -problemen zijn uiteenlopend. Zo kan het een invloed uitoefenen op het concentratievermogen en de stemming (Riskworld.nl, 2021). 
3. Studies hebben een neiging tot overgewicht en diabetes aangetoond bij mensen die overmatig gebruik maken van beeldschermen (opticiens-oc.be, 2023). Door een gebrek aan lichaamsbeweging veranderen het vetgehalte en de insulineresistentie bij mensen die te veel tijd voor beeldschermen doorbrengen.
   Ik zie mezelf opeens helemaal liggen in bed, kijkend naar filmpjes van sportende mensen. Telt dat dan niet mee? 
4. De stemming kan op andere manieren ernstig beïnvloed worden door overmatig beeldschermgebruik. Mensen kunnen het contact verliezen met het echte leven, waarbij vooral jongeren de sociale verbinding missen. Dit kan leiden tot eenzaamheid, depressie, een negatief zelfbeeld en een vermindering van de schoolprestaties (Riskworld.nl, 2021).
   Word jij ook wel eens onzeker van al die knappe mensen die je online ziet? Dan ben ik in ieder geval niet de enige.  

Dit is hoe je jouw schermtijd omlaag krijgt!
Nu ben je op de hoogte van een aantal negatieve effecten van een hoge schermtijd. Best even schrikken, hé? Misschien heb je al wel eens één van deze problemen ervaren, ik namelijk wel. Maar hoe krijg je dan in hemelsnaam die schermtijd omlaag terwijl je continue geprikkeld word door meldingen? Daar zal ik een aantal tips voor geven die voor mij werken! 

1. Stel een limiet in op je telefoon/schermtijd (en negeer deze niet)
2. Zoek hobby’s waar geen scherm voor nodig is  
3. Laat je telefoon met rust bij sociale gelegenheden  
4. Probeer voor het slapen en net na het wakker worden geen scherm te gebruiken
5. De 20-20 regel*

*De 20-20 regel vereist wat extra uitleg. Dit is een regel die door vrijwel alle opticiens wordt aangeraden, ook door de mijne. Alhoewel deze tip niet zozeer helpt bij het verminderen van schermtijd, is het wel een hele belangrijke regel voor de gezondheid van je ogen. Deze regel houdt in: na 20 minuten schermtijd, moet je 20 seconden in de verte kijken. Probeer het maar eens!