Smart Words – Wild Wild Country

In de rubriek ‘Smart Words’ worden interessante boeken of films getipt. Voor de inspiratie en inzichten die eruit te halen zijn. De inhoud zet je ‘simpelweg’ aan het denken. Dit keer alle aandacht voor de documentaire ‘Wild Wild Country’. Docente Aniek van Heck zag ‘m op Netflix voorbijkomen en viel van de ene verbazing in de andere. De link die gelegd kan worden met tal van thema’s binnen ons communicatievak, is ronduit opmerkelijk. Aniek zet ze voor je op een rij! 

Door Aniek van Heck

In alleen al de afgelopen pak ‘m beet honderd jaar bleek meerdere malen dat wij mensen nogal beïnvloedbaar zijn. Natuurlijk zie je dit terug in ons vakgebied. Ervoor zorgen dat mensen een bepaald merk kopen, actualiteiten zo framen dat ze ten gunste komen van een bepaalde organisatie, de politiek ertoe bewegen bepaalde beslissingen te nemen met lobby-activiteiten, enzovoorts. Maar al dit soort dingen, en je mag er ethisch gezien van vinden wat je ervan vindt, zijn relatief onschuldig. Relatief hè, goed kijken naar de nuance. Wanneer het een stuk minder onschuldig wordt, gevaarlijk zelfs, is als je kijkt sektes en groepen die zichzelf als superieur ten opzichte van andere groepen zien. En over zo’n verhaal gaat Wild Wild Country, een zesdelige Netflix-documentaire.

De serie gaat over de Bhagwanbeweging: een hippie-achtige sektarische groep volgers van de Indiase goeroe Bhagwan uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Het is een lange zit, maar met de speelfilmkwaliteiten van deze documentaire blijf je toch vol interesse en verbazing kijken. En mooi meegenomen: talloze communicatieve aspecten en thema’s passeren de revue. Een kleine greep:

Framing
Wild Wild Country start met interviews. Het zijn de de aanhangers van het eerste uur die worden bevraagd.  Een overspannen vrouw die (te) jong kinderen kreeg omdat ze keurig het ‘perfecte’ pad bewandelde dat haar was opgelegd door haar omgeving. Een advocaat die compleet op was na jaren werkweken van tachtig uur of meer gedraaid te hebben. Een sympathiek ogende Indiase vrouw die Bhagwan leerde kennen toen ze nog maar zestien jaar oud was. En allemaal spreken ze vol liefde over de ‘grote meester’. Hij kwam precies op het juiste moment in hun leven. Inspireerde hen. Verzachtte hun pijn. Hij predikte het belang van meditatie, bewustzijn, liefde, geluk, creativiteit en humor. Ze woonden in zijn Ashram in Puna in India. Helaas was de ruimte daar beperkt voor het groeiend aantal volgers en dus moest de beweging op zoek naar meer ruimte. De Indiase overheid verbood uitbreiding, dus verhuisde de groepering noodgedwongen naar Amerika, naar een ranch van 25.000 hectare groot. Genoeg ruimte, dus ze hoefden niemand tot last te zijn. En het enige wat ze daar wilden doen was een nieuwe stad stichten, waar ze in vrede en harmonie met elkaar en met de natuur zouden leven. De grond rondom de ranch was dood. Alle flora en fauna verdwenen. Maar met grote inspanningen van de nieuwe commune werd binnen no time een volledige stad met alle voorzieningen uit de grond gestampt. Huizen, winkels, een school, vliegveld, wegen, landbouw, veehouderij en zelfs meren. De natuur herstelde zich. De mensen leefden in vrede en harmonie met elkaar. Wie kan hiertegen zijn? Precies dit frame werd steeds gebruikt om anderen te trekken. Maar dit is natuurlijk slechts één kant van het uitgebreidere verhaal…

Weerstand en polarisatie
De ranch waar de Bhagwancommune gebouwd werd, was onderdeel van een piepklein dorpje midden in Oregon, United States. We duiken even terug in de jaren 80 van de vorige eeuw. Antelope telt dan slechts veertig inwoners wanneer een invasie van mensen gekleed in het rood, oranje of roze het gehucht overspoelen. Niet verwonderlijk dat er al snel sprake is van een ‘culture clash’ tussen de traditioneel ingestelde bewoners van Antelope en de Bhagwanvolgers,  De spanningen lopen steeds verder op. Antelope’ers maken op allerlei manieren duidelijk dat de Baghwanvolgers niet welkom zijn. Dat laten de sannyasins, zoals de volgers ook wel genoemd werden, niet op zich zitten. Ze provoceerden de Antelope’ers door ze de hele dag achterna te lopen met videocamera’s. Onverteerbaar voor de inwoners van het voorheen zo rustige stadje. Uit alle macht proberen ze ervoor te zorgen dat Rajneeshpuram (zo werd de ‘eigen stad’ op de ranch genoemd) niet meer erkend zou worden als zelfstandige stad. Een juridisch gevecht is een feit. De sannyasins kennen – met een aantal doorgewinterde juristen binnen hun gemeenschap – het klappen van de zweep en zijn niet voor een gat te vangen. Ze kopen verschillende huizen in Antelope op om mee te kunnen doen aan de verkiezingen voor de dorpsraad. En omdat ze al snel met veel meer mensen dan het oorspronkelijke aantal bewoners zijn, winnen ze die verkiezing ook nog.
Kort samengevat: het was olie op het vuur, keer op keer. Vier jaar lang.

Branding
Bhagwan was voor veel mensen een ware inspirator. En zijn rechterhand Sheela wist dit maar wat goed te uit te nutten. Er verschenen boeken van the big man himself, die verkochten als warme broodjes. De kenmerkende rood/oranje/roze kledingstijl was overal ter wereld terug te zien onder de volgers van Bhagwan. Overal ter wereld ontstonden communes. Mensen schonken bakken met geld aan de beweging en zelfs Rolls Royces (93 stuks om precies te zijn) als eerbetoon aan de grote leider. Talloze interviews op televisie (prime time) werden gegeven door Sheela, waarin ze de beweging steeds neerzette als vredelievend, harmonieus en zelfvoorzienend. En met dit alles trokken ze ontzettend veel hoogopgeleiden (en daarmee nog meer geld) naar hun beweging toe.

Bonus: Guerilla marketing
Je zou het bijna niet verwachten, maar de beweging zette zelfs een soort guerilla-marketingactie op. Er reden bussen vol met Bhagwanvolgers door heel Amerika heen om overal daklozen vandaan te halen. Ze mochten gratis mee naar Rajneeshpuram, waar ze mochten wonen en de  juiste zorg zouden krijgen. Zo hadden die mensen een nieuwe kans op een liefdevolle omgeving. Er werd alleen bij niet verteld dat het de sannyasins om het stemrecht van de daklozen ging. En die stemmen had de commune hard nodig om haar politieke invloed te vergroten…

Zien of dat doortrapte plan gelukt is?
Kijk en u zult vinden… Wild Wild Country