Hardop! Dutch Cell Dogs: Gedetineerden en asielhonden trainen voor een tweede kans 

Het is kwart over negen op een vrijdagochtend en ik sta in de rij voor de metaaldetector. We mogen geen elektronica, tassen of etenswaren meenemen naar de Woenselse Poort in Eindhoven. Dit is namelijk een forensisch psychiatrische kliniek. Na de uitleg en koffie is het tijd voor de Dutch Cell Dogs demonstratie-les, waarin gedetineerden en hun asielhonden de training van de afgelopen acht weken demonstreren. Dutch Cell Dogs geeft gedetineerden en asielhonden een tweede kans en doorbreekt zo het stigma rondom het onderwerp. 

Door: Melisa Koster  

Dutch Cell Dogs 
“Achter tralies. Geen vrijheid. Het overkomt mens én asielhond. “Zeker zelf naar gemaakt…’’ Dit is één van de vele doorsnee reacties en aannames. Bij Dutch Cell Dogs denken we daar anders over. Wij geven hun graag een tweede kans. Dat doen we door asielhonden te laten trainen door gedetineerden, zodat ze meer kans hebben op een nieuw thuis. Dát is pas gerechtigheid” (Dutch Cell Dogs, 2022).  

In 2015 is Dutch Cell Dogs gestart met het trainen van gedetineerden en asielhonden. Deze behandelinterventie heeft als doel om de mentale gesteldheid van alle betrokken partijen te verbeteren. Onlangs vond er een training plaats bij de Woenselse Poort, een kliniek voor forensische psychiatrie. Hoewel dit geen TBS-instelling is, kunnen er wel gedetineerden verblijven die een TBS-straf uitzitten. Het evenement werd ingeschaald op beveiligingsniveau 3. In totaal zijn er vijf niveaus, waarbij niveau 5 de zwaarste strafbare feiten omvat.  

Applaus voor de demo-dag 
Rond half 10 ‘s ochtends ging de demo-dag van start. De gedetineerden en asielhonden staan op het gras met verschillende hindernissen voor zich. Ze beginnen met hun demonstratie. Viervoeter Diva en haar trainer beginnen met het lopen over blokken terwijl hondje Poppy over balken springt. De honden wisselen na enige tijd van hindernis zodat elke hond en trainer hun voortgang kan tonen aan het publiek. De honden en hun trainers zijn enthousiast en dat is duidelijk merkbaar, want ondanks de kou gaat de training vol goede moed door! De hoofdtrainers vertellen het publiek over de hindernissen en een stukje gedragstheorie.  

Nadat iedereen de hindernissen succesvol heeft afgerond komen de gedetineerden en de asielhonden zich voorstellen en vertellen zij samen met de kynologische instructrice over de training. Je kunt de emotie op de gezichten van de families zien. Ze zijn trots en die energie is te voelen. Na de voorstelrondes is het tijd om de certificaten uit te delen voor het succesvol afronden van de training. De gedetineerden ontvangen voor hun deelname een certificaat, een foto en een t-shirt. Naast de beloning voor hun deelname, is het belangrijk om te benadrukken dat de gedetineerden ook belangrijke vaardigheden hebben geleerd tijdens de training. Het publiek geeft iedereen een groot applaus. Na afloop van de training krijgt iedereen de kans om persoonlijk kennis te maken met de trainers, onder het genot van een kop koffie en een plakje cake.    

In gesprek met de gedetineerden 
Na de training heb ik gesproken met de gedetineerden. Zij wilden hun ervaringen graag delen.

Wat heb je geleerd van de training? 
“Ik heb meer rust vanbinnen. Ik moest ook leren om te vertrouwen op mezelf en de honden tijdens de trainingen. Daar heb ik veel van geleerd en het was leuk om mee te doen.” 

Hoe lang trainen jullie? 
“We zijn vaak wel de hele ochtend bezig, we beginnen rond negen uur.”  

Waar werken jullie aan tijdens de training? 
“We moesten allemaal leerdoelen bedenken en hier werken we tijdens de training aan. Ik werkte aan mijn geduld, zodat ik niet zo snel boos werd. Iedereen werkt aan zichzelf.”  

Wat doen jullie meestal op een dag? 
“We trainen twee keer per week met de honden en krijgen arbeidstraining. Dus eigenlijk gewoon werk. Sommigen hebben nog andere dingen, zoals fitness. Er is altijd wel iets te doen!”  

In gesprek met de organisatoren 
Hoofdtrainer Hanneke begeleidt de training en zorgt ervoor dat alles in goede banen verloopt. Samen met Jenna organiseert ze de training tijdens de demo-dag. Uiteraard zijn er meerdere mensen bij Dutch Cell Dogs die betrokken zijn bij deze demo-dag. Ik sprak met medewerkers Tineke en Suzy om meer informatie te krijgen over het proces.  

Hoe zijn jullie Dutch Cell Dogs begonnen?  
“Toen wij in 2009 voor het eerst gedetineerden asielhonden lieten trainen, wisten ook wij niet wat we voor onze ogen zagen gebeuren: zelfs de meest verstarde en gesloten mannen braken open. Mens en hond – beiden tegen hun wil opgesloten – wisten elkaar hier te helpen. Een gedetineerde trainde een lastige hond tot fijne gezinshond, maar in wezen trainde hij ook zichzelf. En met resultaat. De deelnemers resocialiseerden. En net als voor de honden, begon er door deze bijzondere training ook voor de deelnemers een nieuw leven. Onze methode bleek te werken! Reacties van gevangenisdirecties, psychologen en bewakers gaven allemaal hetzelfde beeld: “Hier gebeurt iets heel unieks!” Maar bovenal waren het de reacties van de gedetineerden zelf, die ons motiveerden om door te gaan. Nu, een paar jaar later, hebben wij inmiddels 964 honden en gedetineerden geholpen in hun weg naar betere toekomst.”  

“De deelnemers resocialiseerden. En net als voor de honden, begon er door deze bijzondere training ook voor de deelnemers een nieuw leven.”

Hoe komen jullie aan de samenwerking met gedetineerden?  
“De samenwerking met gedetineerden komt tot stand door de instellingen waar wij mee samen werken. Zij bekijken wie er mee mogen en kunnen doen aan het programma, bijvoorbeeld welke afdelingen. Deze mensen krijgen dan de kans om een motivatiebrief te schrijven om zo deel te nemen aan het programma in de betreffende instelling.”  

Wat voor strafbaar feit moet een persoon plegen om in veiligheidsniveau 3 te belanden? 
“Dat weten wij niet. Wij zijn geen instelling of gevangenis. In sommige gevallen kan een persoon met een lang strafblad of veroordeeld voor een zeer ernstig misdrijf in een gevangenis met veiligheidsniveau 3 geplaatst worden. Er gelden echter specifieke criteria per instelling en gemeente.”  

Is er een grens opgesteld of mag iedereen zich aanmelden?  
“Dit wordt bepaald in samenwerking en overleg met de begeleiding in de betreffende instelling. De reden waarom iemand in een instelling zit is voor ons niet van belang en dat weten wij dan ook niet. Wij zoeken mensen die gemotiveerd acht weken lang, twee keer per week, een asielhond vol overgave willen begeleiden, helpen en trainen. Iemand die er altijd is, niet af haakt, graag wil leren van ons en zonder klagen altijd voor zijn hond klaar staat, in weer en wind.”  

Wat voor effect denken jullie dat de samenwerking tussen mens en dier heeft? 
“We denken het niet zomaar. Het is zelfs wetenschappelijk aangetoond dat gezond contact met dieren zeer helend kan zijn. Bij zowel het dier als bij de mens komen er fijne stofjes in de hersenen vrij tijdens oprecht, positief contact tussen beide. Een soort geluksstofjes. Wat we zien is dat de samenwerking tussen mensen en honden vertrouwen, aandacht en liefde geeft. In ons trainingsprogramma zorgt het ook nog eens voor verantwoordelijkheid en commitment, want je moet er wel zijn voor je hond. Het biedt persoonlijke ontwikkeling voor zowel de hond als de mens op het vlak van hechting, leren vertrouwen, samen nieuwe vaardigheden aanleren, op positieve wijze leren samenwerken en samen plezier hebben. Iedere training zijn ze bezig elkaars wereld en toekomst een stukje mooier en beter te maken.”  

Hebben jullie wel eens meegemaakt dat mensen tegen jullie werk zijn?  
“Soms hebben mensen vooroordelen. Mensen die ons programma leren kennen zijn vooral positief verrast en heel enthousiast over wat er tussen mens en hond gebeurt tijdens een training.”  

Mijn kijk 
Ik vind het belangrijk om te erkennen dat gedetineerden vaak worden gestigmatiseerd en gezien als criminelen, waardoor ze te maken krijgen met vooroordelen en discriminatie. Het is niet juist om hen te beschouwen als gevaarlijk en onbetrouwbaar, want dat kan leiden tot angst en afkeer in de samenleving. Bovendien verdienen gedetineerden het om niet als onzichtbaar te worden behandeld, maar om te worden gezien en begrepen in hun omstandigheden. Anders zal het taboe nooit doorbroken worden. Toen ik sprak met één van de patiënten van de Woenselse Poort, vroeg hij mij het volgende “Vind je het niet eng om met de gevaarlijkste mensen van Nederland te zijn?” In eerste instantie zou je denken dat dit een vreemde vraag is. Maar toen ik hem vertelde dat ik er op eigen initiatief was, werd het hem duidelijk. Hij zei dat veel mensen hen behandelen met een vooroordeel en daarom stelde hij die vraag.

Sommige mensen hebben natuurlijk erge strafbare feiten gepleegd en hebben geen spijt. Maar over deze mensen heb ik het niet in dit artikel. De patiënten van deze demo–dag waren gemotiveerd en verdienen begrip voor hun situatie. Ik geloof dat Dutch Cell Dogs iets goeds doet en dat zulke behandelinterventies een positieve bijdrage leveren aan zowel de patiënten als de asielhonden.