Uitgelicht – Internet of Things 2022

Internet of Things. Afgelopen vrijdag vond de tiende editie van dit event plaats. Eigenlijk heb ik geen tijd. Toch maak ik er ruimte voor. Vooral omdat je hier leert om weer eens vanuit andere perspectieven naar je eigen vakgebied te kijken. En dat levert me ieder jaar weer waardevolle inzichten op.  

Door: Agaath Flikweert 

De keynote is Derk Loorbach, hoogleraar transitiekunde en directeur van het onderzoeksinstituut Drift. Ik zit direct in zijn verhaal. Activistisch onderzoek om een rechtvaardige en duurzame wereld tot stand te brengen. Volgens Derk is niet veranderen geen optie meer. Het stadium van ‘vijf voor twaalf’ zijn we inmiddels gepasseerd. Nee, de deur staat op een kier en we hebben slechts nog luttele seconden over om ons door die kier heen te wurmen. De afgelopen jaren heeft de mens blijkbaar niet de urgentie gevoeld om daadwerkelijk in te grijpen. En dat terwijl de Club van Rome ons in de zeventiger jaren al voorspelde dat het rond deze tijd goed fout zou gaan.  

De kracht van verbeelding
En nu? Verandering heeft verbeelding nodig. Ook daar is Derk duidelijk in. Verhalen waarin we dat wat we willen bereiken, in beelden voor ons zien. Mijn gedachten dwalen wat af. Ik denk aan de toespraak van Kennedy. Begin van de jaren zestig. 1961 om precies te zijn. De Russen hadden net de eerste man in de ruimte gelanceerd. Amerika kon niet achterblijven. Om de strijd om de ruimte te financieren had Kennedy geld nodig. En verbeelding. In zijn speech gaf hij het bijna onmogelijk een gezicht en bracht het door het als volgt te verwoorden: “I believe that this nation should commit itself to achieving the goal, before this decade is out, of landing a man on the moon and returning him safely to the Earth.” En zo geschiedde. In 1969 is het de werkelijkheid.  

Mensen meenemen in je eindbeeld om daarmee actie te forceren. Kennedy deed het. En ook nu lijkt die verbeelding meer dan nodig om de uitdagingen waar we voor staan aan te gaan. Werk aan de winkel dus. Ook – of misschien wel met name – binnen ons vakgebied. Verhalen doen ertoe!  

Metaverse
De middagsessie. Over de toekomst van het internet. En dan gaat het natuurlijk ook over de metaverse. Een driedimensionale digitale wereld waar we ons op tal van manieren virtueel in voort kunnen bewegen. En ook hier voelen we de druk. Het is een wereld die we ons volgens de aanwezigen heel snel eigen moeten maken. Grote kans dat anders de grote techbedrijven ook hier weer de regels gaan bepalen.

“If you wait a year and a half or two years to do something, to have a clear strategy, and to start testing these assumptions, it might be a little too late.”  

Cathy Hack – tech futurist and metaverse expert 

Maar hoe dan? Op de vraag hoe deze wereld er over 10 jaar uit zal zien, durft niemand zich uit te spreken. Een echte definitie is er ook niet echt. Maar over een ding is de zaal het wel eens: de metaverse in onontkoombaar. Bedrijven kunnen het zich niet veroorloven om achterover te gaan zitten en een en ander af te wachten. Zonder te weten wat de digitale wereld hen nu precies gaat brengen, experimenteert men er daarom op los. Zo hebben Lego en Epic Games de handen ineengeslagen om een ‘kindvriendelijke’ metaverse te ontwerpen. Maar ook voor volwassenen liggen er tal van mogelijkheden in het verschiet. Een virtuele omgeving waar we kunnen werken, winkelen en ons kunnen vermaken. Heineken kocht er grond aan om hier het eerste ‘virtuele’ bier te lanceren, de eerste virtuele klaslokalen zijn gesignaleerd en er wordt uitbundig gehandeld in digitale kunst. Aan experimenten geen gebrek dus. Maar hoe deze collectieve ruimte uiteindelijk vorm zal krijgen, is nog verre van duidelijk. De wijze waarop we de ruimte gaan ontwerpen, is echter cruciaal. Welke waarden en normen nemen we daar bijvoorbeeld in mee?  En zullen de virtuele publieke ruimtes een vorm krijgen waarbinnen we ons ook vrij kunnen bewegen en waar ook daadwerkelijk iedereen in mee kan doen?  

Vragen te over. Datzelfde geldt voor de grote hoeveelheid aan ingewikkelde termen die met de komst van dit nieuwe internet gepaard gaat. De complexiteit is enorm en als je het mij vraagt zie je al een soort van tweedeling ontstaan. Zij die een beetje tot goed snappen welke ontwikkelingen eraan zitten te komen en zij die de metaverse echt volledig aan zich voorbij laten gaan. Het voorstellingsvermogen ontbreekt. En dat is ook niet zo vreemd. De complexe terminologie doet daar geen goed aan.  We doen een greep uit de begrippen van deze middag: living labs, immersive media, virtual agents, het debunken van systemen, synthetische media, NFT’s, DAO’s, crypto en blockchain……
Hoe voorkom je dat iemand al niet op voorhand afhaakt? En – in verlengde daarvan – hoe zorg je ervoor dat uiteindelijk iedereen ook digitaal gelijke kansen heeft. Ook hier is er naar mijn idee een rol voor Communicatie weggelegd. In al zijn complexiteit vereist de virtuele wereld uitleg. Wat wordt er van de mens verwacht als het gaat om de communicatie en interactie met digitale mensen? En wat is de impact ervan? We zullen moeten aanvoelen welke ethische vraagstukken en dilemma’s we hierin tegen zullen komen. En hoe we daarmee om moeten gaan… 

Persoonlijke noot/d
Duidelijk dat door al die technologische ontwikkelingen ons persoonlijk handelen en onze moraal onder druk worden gezet. Op weg naar huis baart toch ook dat me zorgen. Die ochtend hadden we het over grenzen van onze wereld, over de grenzen van ons ecologisch systeem. Maar gelden diezelfde grenzen ook niet voor ons als mens? Is ons mentale systeem wel opgewassen om te leven in verschillende systemen en in verschillende hoedanigheden? Hebben we nu al niet de grootste moeite om in deze echte wereld met beide benen op de grond te blijven staan?  

Ondertussen heb ik in de Witte de Withstraat bereikt. Ik geniet van de zon en van de levendigheid van alle mensen. De gezelligheid staat in schril contrast tot de vragen die zich blijven oppoppen in mijn hoofd. Het antwoord erop is nauwelijks te geven. Toch zijn het volgens mij ook deze vragen waarover we in gesprek moeten gaan.