The Story Behind – De Verwoeste Stad

Herken je dat ook, dat je soms helemaal in je eigen bubbel zit en niet meer goed let op de rest om je heen? Dag in dag uit loop ik met mijn koptelefoon in een roes vanaf het station naar school, compleet afgesloten van de wereld. Op Plein 1940, aan de Leuvehaven naast school, stap ik uit mijn bubbel. Ik tref veel toeristen aan, kijkend naar het standbeeld ‘De verwoeste stad’. Ineens besef ik dat ik hier eigenlijk nog nooit bij stil heb gestaan, zowel letterlijk als figuurlijk. Misschien wordt het eens tijd om dit te doen. In deze rubriek wordt het verhaal van ‘De verwoeste stad’ onthuld.

Door: Ruby Ann van Balen

Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is… Brons. Groot. Grauw. Ik zie ‘De verwoeste stad’. Niet bepaald een vrolijke benaming voor een standbeeld, vind je niet? Wat is het verhaal hierachter en waar staat het kunstwerk nu eigenlijk voor?

De naam
De naam van het standbeeld wekt meteen nieuwsgierigheid op, dus laat ik daarmee beginnen. Beeldhouwer Ossip Zadkine is de ontwerper van ‘De verwoeste stad’ en heeft dit beeld gecreëerd als symbool voor het gebombardeerde stadshart van Rotterdam. Dit maakt de betekenis van de naam in één klap glashelder. Zadkine reed in 1946 met de trein door Rotterdam en keek met pijn in zijn hart zijn ogen uit. Om zich heen zag hij de stad Rotterdam die de dupe was geworden van al het oorlogsgeweld. Zadkine beschreef het in zijn eigen woorden als ‘‘Een kreet van afschuw tegen de onmenselijke wreedheid van deze beulsdaad.’’ De verwoeste stad is zelfs een van de beroemdste internationale oorlogsmonumenten geworden.

Recht in het hart
Sprakeloos. Dat is wat ik ben na het bekijken van het standbeeld. Het brengt veel emoties met zich mee en het verbindt. ‘De verwoeste stad’ stelt een troosteloos, terneergeslagen figuur voor die zijn armen wijd naar de hemel laat wijzen. Ook het hoofd is ten hemel geheven. De armen en benen gaan alle kanten op, wat de daarbij behorende emoties in je hart laat branden. Je kijkt je ogen uit vanaf elke hoek, dus het maakt niet uit vanaf welke kant je het wil bewonderen. Het wonderbaarlijkste aan het beeld is ongetwijfeld het grote gat dat in het midden van de romp te zien is. Dit gat staat voor het vernietigde stadshart in Rotterdam op 14 mei 1940. Het figuur staat dus voor Rotterdam die in het hart is getroffen. Een diepere betekenis dan dit bestaat eigenlijk niet. Ik ben blij met het feit dat ik hier eens bij stil ben gaan staan, want het komt ook recht in mijn hart binnen.

Terracottabeeldje
Het standbeeld waar we dagelijks langslopen is niet de eerste versie van ‘De verwoeste stad’. Zadkine heeft het allereerste model in terracotta gemaakt. Dit betekent dat het in gebakken klei is gemaakt. Deze versie was slechts 70 cm hoog. Dhr. Van der Wal, de directeur van de Bijenkorf in 1949, vond het ontwerp net als ieder ander erg indrukwekkend. Hij besloot om een grote bronzen versie aan de gemeente van Rotterdam te geven.

Mixed feelings
Nu is het wel duidelijk dat het beeld veel emoties naar boven haalt bij mensen, maar helaas zitten hier ook wat minder positieve emoties tussen. Een aantal mensen vinden het beeld namelijk te demonisch overkomen door de troosteloze uitstraling. Gelukkig wordt deze mening door slechts een klein aantal mensen gedeeld. Bijna alle Rotterdammers vinden het juist een sterk, verstaanbaar beeld.

Prachtlocatie
Niet alleen het beeld zelf, maar ook de locatie laat veel emoties los. Ossip Zadkine heeft er zelf voor gekozen om ‘De verwoeste stad’ op Plein 1940 te plaatsen, wat goed te begrijpen is. Er is een prachtig uitzicht op de Leuvehaven. Iets wat extra lading aan de locatie geeft, is dat haven en stad wordt verbonden met elkaar. Daarnaast hebben wij CMI-studenten het geluk dat we er elke schooldag langs kunnen lopen. Ik heb geleerd dat alles een uniek verhaal met zich meedraagt. Stap hier zelf eens voor uit je bubbel en bewonder alle kunstzinnigheid zoals dit om je heen. Want geloof me, het is het waard.