Blog

Hardop! Feminisme

Heb jij weleens nagedacht over de dood, de verschillende religies of waarom racisme in de 21e eeuw nog steeds bestaat? Binnen deze rubriek worden er verschillende onderwerpen en thema’s behandeld die ons allemaal bezighouden, maar waar we het niet zo snel over hebben. Als communicatieprofessionals moeten we in verbinding kunnen staan met iedereen en bepaalde boodschappen over kunnen brengen. Door verschillende perspectieven naast elkaar te houden wil ‘Hardop’ taboes doorbreken en een middel zijn om het gesprek te starten.

Door: Alma Botic

Na een lange stop wordt het weer eens tijd om een belangrijk ‘taboe’-onderwerp onder de loep te nemen, namelijk feminisme. Het stereotype feminist wordt vaak gezien als een vrouw die uit protest okselhaar laat groeien en zich kleedt als een man. Ook wordt vaak gedacht dat opkomen voor gelijke rechten gelijkstaat aan mannenhaat. Maar niets is minder waar. We gaan even terug in de tijd. Waar komt de vrouwenbeweging in Nederland vandaan? Die begon met de eerste en tweede feministische golf in de vorige eeuw. Hierbij wilden vrouwen het verschil maken door te pleiten voor gelijke rechten en kansen, oftewel vrouwenemancipatie. Veel mensen herinneren zich misschien nog wel Aletta Jacobs of de actiegroep Dolle Mina. Toch blijkt dat we sinds die bewegingen niet héél veel verder zijn gekomen. Hoewel we op papier gelijke rechten hebben, blijkt dit in de praktijk vaak anders uit te pakken. Volgens het ‘Women in Business Report’ van Grant Thornton (2019) bekleedt namelijk maar 29% van de vrouwen wereldwijd een seniorfunctie. In Nederland is dat 28% en daarmee zitten we wel erg dicht bij dat gemiddelde. We nemen de 21e plaats in op de wereldranglijst, maar een recenter onderzoek van World Economic Forum (2020) zegt dat de kloof tussen mannen en vrouwen alleen maar gegroeid is in ons kikkerlandje. We zijn zelfs van 21e plaats, naar de 38e gezakt. Ook wordt er – zo stelt het eerdere Women in Business Report – nog veel onderscheid gemaakt in juist de hogere posities die vrouwen binnen bepaalde branches en sectoren innemen. Slechts 15% van de vrouwen wereldwijd is CEO. Volgens een artikel in het AD (2019) zijn er maar 6 landen met geheel gelijke rechten voor mannen en vrouwen en daar staat Nederland niet tussen. Ongelijke rechten gaan overigens verder dan alleen dit economische aspect. Volgens een onderzoek gepubliceerd in Business Insider (2017) hebben dochters in Marokko geen erfrechten, heeft een vrouw in onder andere Qatar nooit in het parlement gezeten, zijn in Tsjaad de kansen voor scholing en geletterdheid voor vrouwen veel kleiner en mogen vrouwen sinds 2018 pas autorijden in Saoedi-Arabië. Door al deze feiten ben ik best geschrokken. Zeker wat betreft Nederland. Je denkt te leven in een vooruitstrevend en welvarend land met de hoop op om al je ambities en dromen waar te kunnen maken. Maar het blijkt dat we toch nog een verre weg te gaan hebben.

Daarom ging ik in gesprek met Veerle Muller. Ze is stagiair bij WOMEN Inc., een organisatie die zich inzet voor emancipatie. De organisatie werkt via verschillende wegen aan gelijke rechten voor mannen, vrouwen en alle anderen die zich niet thuis voelen in deze twee categorieën. Ik was benieuwd hoe Nederland het volgens haar op dit gebied doet.

Kun je een korte introductie geven over wie je bent en wat je precies doet?
Veerle: “Ik ben Veerle, 21 jaar oud en ik zit in het derde jaar van mijn studie Communicatie. Op dit moment loop ik stage bij WOMEN Inc. Dat is een belangenorganisatie die zich inzet voor gelijke kansen tussen jongens, meisjes, iemand ertussenin of iemand die zich niet thuis voelt tussen die labels. Wij strijden in de politiek om zoveel mogelijk gelijke rechten door te voeren in de partijprogramma’s. Met de verkiezingen in de aantocht zijn we daar erg druk mee.”

Wat zijn eigenlijk de grootste ongelijkheden die je ziet sinds je bij WOMEN Inc. in dienst bent?
Veerle: ”Vrouwen verdienen 15% minder dan mannen en dat gaat om pakweg zo’n 300.000 euro. Hartstikke veel geld dus. De gezondheidszorg is nog steeds erg gebaseerd op de man waardoor er veel aandoeningen gemist worden bij de vrouw of niet herkend worden. Hart- en vaatziekten worden bijvoorbeeld niet of te laat gezien. Daar was ik zelf het meest gechoqueerd over, dat die gezondheidszorg nog steeds zo ‘man’ gefocust is.”

En waarom heb jij ervoor gekozen om stage te lopen bij deze belangenorganisatie? Wat is jouw relatie met het onderwerp zelf?
Veerle: ”Toen ik op zoek was naar een stage wist ik niet zo goed wat ik wilde, omdat het communicatievakgebied zo breed is. Ik was er wel al snel over uit dat ik niks met interne communicatie wilde doen, maar dan blijft er alsnog veel over. Iemand gaf me daarom de tip om stil te staan bij wat mijn passies zijn en waar ik me hard voor maak. Toen kwam feminisme best snel in me op. Na een tijdje zoeken had ik nog maar weinig resultaten geboekt en had ik het eigenlijk opgegeven. Een week later zag ik een advertentie van WOMEN Inc. voorbijkomen in mijn Instastory. Ik nam een kijkje op hun website uit nieuwsgierigheid. Daar zag ik opeens de vacature voor een stagiair Communicatie staan en het was voor mij meteen: Ja, let’s do it.”

Je zegt dus dat het één van je passies is en een onderwerp waar je je graag hard voor maakt. Hoe komt het dan in je dagelijks leven terug?
Veerle: ”Ja, het is zeker iets waar ik me hard voor maak. Als ik iets met betrekking tot ongelijkheden in mijn dagelijkse leven zie, probeer ik mensen erop te attenderen. Dan zeg ik wel van ‘joh, dit wat je nu doet/zegt is best seksistisch’. Dat is wel deels aangewakkerd door Instagram. Daar zag ik weleens een post voorbijkomen van het platform ‘Feminist’ en dan dacht ik vaak van ‘oh, eigenlijk hebben ze wel gelijk’. Zodoende ben ik meer van zulke kanalen gaan volgen en eigenlijk is het daardoor ook wel een beetje gekomen, die reden om me hard te maken voor ongelijke rechten.”

Ik moet toegeven dat ik dit soort accounts ook volg en bij posts vaak denk van ‘you’re so right’.
Veerle: ”Ja en dan denk ik waarom zou ik hier niét voor gaan staan of me hier niét hard voor maken.”

Maar merk je dan, bijvoorbeeld ook binnen de structuur van WOMEN Inc., dat het echt alleen maar vrouwen zijn die dit soort accounts volgen ? Of zijn er ook mannen binnen de organisatie werkzaam die zich hier hard voor maken?
Veerle: ”Er werken ook mannen binnen de organisatie. Één van hen, Sander, is bijvoorbeeld twee weken geleden bij een jubileumfestival van ons geweest. Hij deed een Q&A voor mannen binnen het concept feminisme. Hij legt daar dan best veel over uit en probeert de mannen erbij te betrekken.”

Denk jij dan ook dat het verschil maakt als de man er meer bij betrokken is?
Veerle: ”Ja, want dit kunnen we niet met alleen vrouwen bereiken. Dat is trouwens juist ook het probleem. Veel mannen zijn zich niet zo bewust van de ongelijkheden die er spelen en dat zij privileges hebben die wij niet kennen. Dus ik denk zeker dat we met mannen moeten komen om het verschil te maken.”

En hoe benaderen jullie deze mannen? Wat geven jullie hen mee?
Veerle: ”We targeten vooral de vrouw en onze content is ook niet echt gericht op mannen. We proberen wel zo inclusief mogelijk te zijn, maar juist omdat mannen al genoeg aandacht in de media krijgen, willen we vrouwen onze aandacht geven. Uit een nieuw onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat maar 26% van alle mensen in de Nederlandse nieuwsmedia een vrouw is. Onze nieuwe campagne over de combinatie van werk en zorg  is dan weer wel voor alle mensen. Voor alle ouders, partners en mantelzorgers. Dus ook voor mannen. We zijn ons ervan bewust dat we de mannen ook zeker nodig hebben om gelijke rechten en behandeling te krijgen. Maar goed, over het daadwerkelijke target, daar heb ik geen inzicht in en durf ik dus ook geen uitspraak over te doen. In ieder geval is onze content vooral bestemd  voor vrouwen en gaat die content ook met name over hen.”

Om terug te gaan naar de privileges die je noemde: wat zijn dan een aantal van die privileges die mannen hebben ten opzichte van vrouwen?
Veerle: ”Dat ze meer betaald krijgen voor hetzelfde werk, dat de gezondheidszorg op hen is afgestemd, maar kijk ook naar topposities. Als vrouwen in de topposities zitten, krijgen ze vaak toch seksistische opmerkingen naar hun hoofd geslingerd, terwijl als een man met 15 anderen aan tafel zit te vergaderen, hij wel serieus wordt genomen. Er wordt in het algemeen meer van mannen aangenomen dan van vrouwen.”

Spreken jullie voor WOMEN Inc. dan ook echt ervaringsdeskundigen die hun verhaal met betrekking tot dit soort zaken met jullie delen?
Veerle: ”De verhalen zijn sowieso allemaal afgestemd op verschillende thema’s. We hebben thema’s zoals werk, zorg, onderwijs, beeldvorming enzovoorts. Per thema hebben we iemand hier werken die gespecialiseerd is binnen dat specifieke onderwerp. We delen ook ervaringsverhalen, maar leggen daar niet de nadruk op. Nu hebben we bijvoorbeeld de campagne voor de kinderopvang lopen waarin we strijden voor gratis, toegankelijke kinderopvang voor alle ouders. Hierin laten we de verhalen van ouders, alleenstaande moeders of mantelzorgers die hier issues mee hebben, horen. Dus we delen dit soort verhalen wel, maar dan vallen ze onder een grotere campagne. Ze staan nooit op zichzelf.”

Als we dan even teruggaan naar jouw persoonlijke ervaringen met ongelijkheden: je gaf aan dat je mensen erop aansprak als je in je omgeving dingen tegenkwam die niet oké waren. Maar wat zag je dan precies? Wat voor seksistische opmerkingen heb je weleens gehoord?
Veerle: ”Ja, hier bij ons thuis hoor ik weleens opmerkingen. Ondanks het feit dat ik weet dat mijn vader en mijn broer dit soort dingen zeggen om mij een beetje te stangen, zal er iets van waarheid in zitten. Als ik dan mijn mening ergens over uit dan zeggen ze ‘hou jij je maar bij het aanrecht’ of ‘hou jij je maar bij die keuken’. Ze zeggen het dan voor de grap, maar het gebeurt vaak genoeg dat dit soort dingen met een andere intentie en in een andere context, echt tegen vrouwen wordt gezegd.”

Ja, ik herken dit soort opmerkingen ook. Ik denk wij allemaal wel. Nu je dit zegt, schiet mij een voorbeeld te binnen. Het gaat om een post die door Feminist een tijdje geleden werd uitgelicht waarbij het ging om de vraag: ‘wat zou jij als vrouw doen als er voor één dag geen mannen waren’. Daar kwamen toen heel wat reacties op die vervolgens ook weer gedeeld werden via Insta. Ik weet niet of je dit ook hebt gezien. Maar eigenlijk wil ik deze vraag ook wel aan jou stellen, dus: wat zou jij doen op een dag dat er helemaal geen mannen zouden zijn?
Veerle: ”Ik denk dat ik tot laat buiten zou blijven, een avondwandeling zou maken door het bos of dat ik uit zou gaan met vriendinnen zonder bang te zijn dat me misschien iets zou overkomen. Als ik nu om 22:00 uur van het station naar huis fiets vragen mijn ouders al of ze me toch even op moeten halen. Om 22:00 uur!! Best belachelijk vroeg niet? Toch vind ik het niet fijn om dan alleen over straat te gaan. “If I were a boy’, om even Beyonce te quoten, dan had ik deze problemen veel minder.”

Ik deel dezelfde reactie. Dit was ook dat wat het meeste voorkwam in de reacties van andere vrouwen. Om een persoonlijk voorbeeld te delen: ik ga zelf ook elke dag hardlopen in het park en doe dat altijd ’s ochtends. Maar laatst had ik daar toch geen tijd voor. Toen wilde ik dat ’s avonds doen. Het was geen 22:00 uur, maar rond een uurtje of 20:00. Eenmaal in het park, voelde ik me zo onprettig bij de situatie dat ik maar naar huis ben gegaan, want you never know. Dus kunnen we eigenlijk niet stellen dat vrouwen (on)bewust bang zijn en ze uit zelfbescherming zichzelf dingen ontnemen?
Veerle: “Ja, dat kunnen we zeker stellen. Toen ik bijvoorbeeld bij het festival van WOMEN Inc. was, gingen we tot iets later door. Tot 20:30 uur ofzo. Het was ergens in Amsterdam, mooi weer en niet zo donker. Dus ik dacht joh, ik loop wel even naar het station toe, 20 minuutjes maar. En terwijl ik daar loop, komt er een groepje mannen op me aflopen. Ze gaan ook niet opzij op dat smalle pad. Op zo’n moment ben ik wel eventjes bang voor mijn leven. Dus ja, ik denk wel dat we dat kunnen stellen.”

Wat denk jij dat dan het beste kan helpen om deze angst onder vrouwen weg te nemen?
Veerle: ”Dat is een hele goeie vraag. Ik weet het niet echt. Dat er zoveel fout kan gaan, zit gewoon diep in ons hoofd geprogrammeerd.  Ik denk ook wel dat het aan je opvoeding ligt en hoe protective je eigen ouders zijn. En als je dat zo erg meekrijgt dan denk je dit soort dingen veel sneller. Dus eigenlijk moeten we al op jonge leeftijd beginnen. Dus aan kleine jongens leren hoe ze vrouwen met respect moeten behandelen. En ook dat ze niet aan elk meisje kunnen zitten die ze tegenkomen. En tuurlijk, begrijp me niet verkeerd, er zijn echt veel mannen die dat wel weten en daar iets mee doen.  Maar er zijn er ook genoeg die er een beetje lak aan hebben.”

Dus eigenlijk maken zij misbruik van de ‘slechte opvoeding’ waarin ze hebben meegekregen dat de vrouw het zwakkere geslacht is en dat de man bevoorrecht is.
Veerle: “Ik zou niet zeggen dat ze er misbruik van maken, maar ik denk dat heel veel mannen zich er niet eens bewust van zijn omdat het in de opvoeding al misgaat. Maar ook omdat mannen wordt geleerd dat ze stoer moeten zijn, een macho die sterk is ofwel toxic masculinity. Dat draagt hier ook echt aan bij denk ik.”

Is bewustwording dan de stap die jullie met WOMEN Inc. ook proberen te creëren? Maar merk jij of merkt de organisatie dan ook echt verschil als je de huidige situatie vergelijkt met een tijdje terug? Zijn meer mannen zich hier nu van bewust en is er improvement?
Veerle: “Ik denk het zeker wel. Nu hebben mannen bijvoorbeeld langer partnerverlof dan voorheen en daar hebben wij ons ook hard voor gemaakt. Dus langzaam zie je wel die veranderingen komen, maar er is nog een lange weg te gaan.”

Maar merken jullie ook dat de vrouwen zich meer bezighouden met feminisme? Mijn gevoel zegt dat vrouwen zich nu namelijk ook meer bewust zijn van deze ongelijkheid. Dat ze weten dat ze meer waard zijn dan de positie achter het fornuis die ze aangeleerd krijgen.
Veerle: ”Dat merk ik ook zeker, maar ook dat zal moeten groeien. Als ik vertel dat ik stageloop bij WOMEN Inc., dan weten velen niks van de belangenorganisatie en zeggen ze vaak ‘maar vrouwen hebben toch al gelijke rechten in Nederland?’ Daar kan ik me dan over verbazen, over hoeveel vrouwen toch nog niet zo ‘woke’ zijn.”

Krijg je dan bijvoorbeeld ook vaak te maken met mensen die een verkeerd beeld hebben over feminisme?
Veerle: ”Jazeker. Ik merk dat er een grote misvatting is. Dat mensen denken dat een feminist mannen haat en dat we alleen maar strijden voor vrouwenrechten. En ja, tuurlijk strijden we voor vrouwenrechten en is het een groot ding, zeker omdat we nog steeds ongelijk zijn aan de mannen. Maar het hoeft totaal niet te zeggen dat we mannen haten. Toch jammer dat mensen dit denken. Er zijn ook mensen die het raar vinden als ik zeg dat ik feminist ben terwijl ik een vriend heb en dan vragen ze of ik ook okselhaar laat groeien. Dan denk ik: lekker generaliserend. Met WOMEN Inc. proberen we die stereotypering ook wel een beetje te doorbreken. Denk dan aan mannenrollen, vrouwenrollen, maar ook aan moslima’s en andere minderheden. In september was het ook de maand van de beeldvorming en dan proberen we op de socials aandacht te besteden aan dingen die je minder vaak ziet. We hadden ook een samenwerking met de Speld die dan elke week artikelen deelde. In die tijd hadden we ook een artikel waarin we aan Hugo de Jonge vroegen hoe hij zijn privéleven combineert met werk, om zo die double standards te laten zien. Dit soort vragen worden aan vrouwen altijd gesteld namelijk, maar mannen krijgen die vraag eigenlijk nooit.”

Merken jullie ook dat het cultuurgebonden is hoe er op vrouwenrechten wordt gereageerd?
Veerle: ”Ik merk persoonlijk dat het wel echt invloed heeft. In sommige culturen, zoals in landen als India en Pakistan, wordt van de vrouw verwacht dat ze dienstbaar is aan haar man, onder hem staat en dat haar leven om hem draait. Dat zie je ook terug in kind bruiloften. Maar denk ook aan de besnijdenissen van vrouwen en dat dat ook gewoon in Nederland gebeurt binnen gezinnen waar het in hun oorspronkelijke cultuur nog steeds gebruikelijk is”.

Als we dan op alles terugblikken wat je net zei, neem ik aan dat het ultieme doel natuurlijk is om die gelijke rechten echt in de praktijk terug te zien. Maar denk je dat we dat echt kunnen bereiken?
Veerle: ”Of het heel realistisch is, is maar de vraag, maar het doel is dat mannen en vrouwen gelijke kansen hebben. Als je als vrouw uit een achterstandswijk komt, heb je veel minder kansen om succesvol te worden en mannen hebben er dan toch iets minder last van. Dus die achterstand van 3-0 verkleinen is echt heel belangrijk. En hoe mooi zou het zijn om te leven in een wereld waarin je gewoon gelijke rechten hebt, waarin het niet uitmaakt of je man, vrouw of iets anders bent, om te kunnen doen wat je zelf wil.”

Wat zou je ons nog mee willen geven met betrekking tot dit onderwerp?
Veerle: “Open je ogen, ontwaak. Wees niet zo bevoordeeld als het gaat om feminisme. En luister naar de verhalen. Als we mensen zover krijgen om naar het verhaal van een ander te luisteren, denk ik dat we een hele stap vooruit zouden komen.”

Ter afsluiting wil ik vragen of je een interessante bijdrage of quote met ons wil delen als het om gelijke rechten gaat.
Veerle: “Mijn tip, de verkiezingen komen er weer aan. Stem op een vrouw. Stem dus niet gedachteloos op de top 3 bovenaan de lijst, maar kijk of er op de lijst een vrouw staat. Stem dan het liefst ook niet op de eerste vrouw die je ziet, maar eentje die verder op de lijst staat. Als de partij genoeg stemmen krijgt, zal de eerste vrouw er namelijk toch wel komen. Maar hoe meer er op vrouwen onderaan de lijst gestemd wordt, hoe groter de kans is dat er meer vrouwen in de Tweede Kamer komen.
Oh, en daarnaast, als het me door middel van dit interview gelukt is iemand te inspireren om stage te lopen bij WOMEN Inc. in februari, deel ik graag de vacature via deze link.”

Van alle gesprekken die ik voerde met mensen voor Smart of de rubriek Hardop vond ik deze toch het meest interessant. Er bleken ontzettend veel gelijkenissen te zijn tussen Veerle en mij in dat wat we hebben meegemaakt op het vlak van ongelijkheid. Over de voorbeelden die in het gesprek zijn genoemd, deden we vaak nog best nonchalant. We lachten ze weg, omdat het nou eenmaal ‘normaal’ voelde. Maar waarom zou het ‘normaal’ moeten zijn om je als vrouw meer te moeten beschermen als je over straat loopt? Waarom is het ‘gewoon’ om seksistische opmerkingen te horen op de werkvloer of met seksuele intimidatie te maken te hebben? Is het echt zo belangrijk om die rollen van een ‘macho-man’ en ‘dienstbare vrouw’ na te streven. Moeten we die rollen niet zien zoals ze echt zijn, een rol en niet de mens zelf. Het blijkt nog steeds dat we leven in een men’s world. En dat geldt niet alleen voor de gezondheidszorg. Laatst hoorde ik ook een voorbeeld rondom de verkeersveiligheid. Hierbij ging het erom dat de gordels niet goed waren afgestemd op vrouwen, omdat er tijdens de testronde met mannelijke poppen werd getest. Dit resulteerde in veel meer verkeersongelukken bij vrouwen dan bij mannen. Dat vind ik te gek voor woorden. En dan draait het niet eens om de erge verkeersongelukken, maar om het feit dat het probleem zo makkelijk opgelost kan worden. Het blijft hoe dan ook een lastige kwestie. Wat we door middel van opvoeding aanleren en aan elkaar meegeven, heeft hier zeker invloed op. Ik vraag me af of het ultieme doel van volledig gelijke rechten in de praktijk ooit zal bestaan. Of dat de tegenstelling tussen man en vrouw ooit vervaagt in een groot grijs gebied. Het labelen, daar hebben we allemaal last van. Niet alleen genderspecifiek, maar ook met betrekking tot racisme en andere zaken. Hoe doorbreken we zo’n cyclus? Lastige kwestie, waar zelfs ik geen antwoord op heb. Laten we dan maar hopen. Hoop is altijd de motivator die de mens staande weet te houden in uitzichtloze situaties.

 

 

 

Reacties

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.